De Grote of Maria Magdalenakerk van Goes is een indrukwekkende laat-gotische kruisbasiliek die waarschijnlijk zijn oorsprong vindt in een tufstenen zaalkerk uit de tweede helft van de twaalfde eeuw. Deze oorspronkelijke kerk zal gesitueerd kunnen worden op de plaats van het huidige schip. Met de groei van dorp tot stad wordt in de loop van de daarop volgende eeuwen de kerk steeds naar het oosten uitgebreid.
In 1455 ondergaat het koor een grootscheepse verbouwing. Een kooromgang, zoals gebruikelijk bij dit type kerkgebouw, loopt echter vast op de Lange Kerkstraat. Dit zal de reden zijn van de curieuze plattegrond van het koor die er uitziet als die van een hallenkerk. Het koor is voltooid in 1470, de transepten in 1506. Buitengewoon fraai is de noordertranseptgevel. Deze behoort tot de ‘top vijf’ van ons land. Ontbrekende delen zijn aan beide transeptgevels tijdens de laatste restauratie gereconstrueerd. Het sacristiecomplex werd in 1520 aan de oostkant van het zuidertransept toegevoegd.
Door onvoorzichtigheid van een loodgieter gingen in 1618 het oude schip en de niet in steen overwelfde gedeelten (zoals de transepten) in vlammen op. Men besloot een nieuw schip te bouwen in gotische stijl en even hoog en breed als de koorpartij. Geldgebrek zal er de oorzaak van zijn geweest dat slechts de viering en het koor in steen in zijn overwelfd. Transepten en schip hebben sinds 1930 vlakke houten zolderingen, oorspronkelijk een zgn. ziende kap. Om dezelfde reden zal slechts in één travee een balustrade en sierlijke boogvulling zijn uitgevoerd. De vieringtoren dateert eveneens uit 1620. Het middenschip, het hoge koor en de transeptgevels zijn alle met natuursteen bekleed. Aan de zijbeuken en westgevel werden speklagen toegepast. Inwendig is het koor van grote allure door zijn hoogte en Brabants karakter. De slanke zuilen hebben dubbel bekranste koolbladkapitelen (in het schip acantusblad).
Eind 1578 ging de kerk over in hervormde handen. Tegen het eind van die eeuw bouwde men een houten wand op de grens van koor en transept. In 1620 verving men deze door een stenen wand waartegen in 1641 - 1643 een nieuw orgel werd gebouwd door de uit Engeland uitgeweken orgelbouwer William Deakens. Dit orgel werd in de jaren 1704-1711 uitgebreid en verplaatst naar de middelste koorsluiting; hierdoor werden de smalle met traceringen gevulde nissen en de balustraden, die de muren van het triforium versieren, aan het oog onttrokken. De schilderingen op de orgelluiken door Abraham Busschop dateren uit die periode. In 1739 wordt een zeer grote overhuiving in Lodewijk XIV-stijl met barok-draperieën en beelden van de hand van Jan de Quant aangebracht.
Bovengenoemde scheidingswand werd bij de restauratie van 1922-1930 verwijderd. De afgekomen gebeeldhouwde sierstukken zijn verwerkt in het huidige hoofdportaal aan de westzijde. Tijdens deze restauratie verwijderde men helaas de pleisterlaag in het koor, wat een negatieve uitwerking heeft op akoestiek en licht.
De kansel dateert uit 1594 en is in 1769 voorzien van een zeer fraaie koperen lezenaar, vervaardig door geelgieter Johannes Specht uit Rotterdam.In het noordertransept resteert uit de voor-reformatorische periode een zwaar beschadigd gebeeldhouwd reliëf met een zgn. ‘Gregoriusmis’ (Christus als man van smarten, aan de H. paus Gregorius tijdens het opdragen van de mis in een visioen verschenen).
In de kerk liggen vele fraaie grafzerken uit de 15de, 16de en 17de eeuw, waaronder die van Sweer van Heenvliet († 1486) en Jan van Oostende († 1516), beiden tegen de zuidmuur van de Johannes-kapel. De koperen lichtkronen zijn in 1980 geschonken door de M.J.E. Huyssen van Kattendijke-stichting.
De kerk onderging van 1998-2000 opnieuw een restauratie waarbij o.a. de houten vloeren van transepten en koor werden vervangen door plavuizen. Het liturgisch centrum werd voor de regeringsbanken van 1654 geplaatst. De kansel met gereconstrueerd klankbord verhuisde naar een van de vieringspijlers.
Bronnen: o.a. 'Kunstreisboek Zeeland' samenstelling Drs. P.Don en 'Een schamele landstede'; Dr. C. Dekker.
